De blokfluit is een muziekinstrument waarbij de lucht in trilling word gebracht door deze over een zogenaamd labium te blazen. Het labium of riet is een plaatje met een scherpe rand. Een blokfluit wordt origineel gemaakt van hout en is daardoor een houtblazer. Het instrument bestaat uit een holle buis met 6 gaten. Het wordt bespeeld door er op te blazen en tegelijkertijd de gaten beurtelings al dan niet af te dekken met de vingers en met de duim.

Waarvan worden blokfluiten gemaakt

Dit instrument vindt zijn oorsprong in de prehistorie. Van oorsprong werden primitieve fluiten vaak gemaakt van dierenbotten en holle takken. De echte blokfluit wordt tegenwoordig gemaakt door verschillende Europese houtsoorten te bewerken. Het kan gaan om hout van vruchtbomen zoals pruimen, kersen en olijfhout. Maar duurdere blokfluiten worden ook veel gemaakt van harde tropische houtsoorten zoals grenadille, cocobolo en coromandel. Om te oefenen is het ook mogelijk om blokfluiten van plastic te gebruiken. Deze fluiten worden gezien als instrumenten die geluid van een lagere kwaliteit produceren.

Functie van de blokfluit in muziek

Vanaf de 19e eeuw verdwijnt de blokfluit uit het orkest, en worden tegenwoordig nauwelijks meer gebruikt in samenspel, behalve binnen de folkmuziek. Blokfluiten worden tegenwoordig vooral gebruikt door kinderen, omdat ze een dankbaar opstapje vormen naar ingewikkelder instrumenten. Musici leren vaak spelen op de blokfluit en stappen daarna over naar gespecialiseerde instrumenten zoals de metalen dwarsfluit.

Instrumenten die verwant zijn aan de blokfluit

Er zijn verschillende instrumenten die lijken op deze fluit. Zo is er de sopranino, welke vrij moeilijk te bespelen is, de sopraanblokfluit die een hoger geluid produceert, en de basblokfluit die door zijn lengte vaak voorzien wordt van een klepmechanisme.

De dwarsfluit

De dwarsfluit is een fluit die haaks op de mond wordt bespeeld. Hoewel dit instrument tegenwoordig praktisch altijd van metaal wordt gemaakt, was het vroeger van hout, en wordt dus tot de houtblazers gerekend. De bouw lijkt in grote lijnen op die van de blokfluit. Ook hier is er een mondstuk dat aansluit op een labium, alwaar de luchtstroom gespleten wordt. De toon wordt veranderd door het instrument uit te rekken en in te korten. Ook door de positie van de lippen en het luchtvolume te veranderen kan de dwarsfluit andere tonen produceren. In plaats van gaten zijn er bij de dwarsfluit kleppen aanwezig, die met de vingers bediend worden.

Functie van de dwarsfluit in muziek

De dwarsfluit wordt op veel verschillende muziekstukken gebruikt, zowel als solo-instrument als in combinatie met bijvoorbeeld piano en klavecimbel. Een paar componisten die muziek scheven voor de fluit zijn Johann Sebastian Bach, Sergei Prokofiev, Franz Schubert en Mozart. De fluit heeft zijn plaats in orkesten, militaire fanfarebands, fluitensembles en ook in jazzbands en big bands. Hier treffen we trouwens ook verwante instrumenten zoals de piccolo en de altfluit aan.